جسم فلسفی

حقیقت‌ جسم‌ مرکّب‌ از دو جوهر مادّه‌ و صورت‌ از دیدگاه امام خمینی (س)

امام خمینی (س) بحث از جسم، هیولی و صورت را از مسائل علم الهی و مابعدالطبیعی دانسته و معتقد است این مسائل از احوالی هستند که موجود بر آن عارض می شود بدون اینکه برای عروض آنها تخصیصی لازم باشد.(۱) امام خمینی (س) در بیان ماهیت جسم، در آغاز به تحلیل ماده و هیولی پرداخته، قائل است برای ماده اعتباراتی است که به جهت آن اعتبارات، دارای اسامی بسیاری از قبیل عنصر، اسطقس، موضوع، هیولی و طینت است.(۲) بنابر نظر ایشان ماده جوهری است که تحصیل آن به تحصیل غیر است و قوه ای است که به قیومیت دیگری قائم است.(۳) امام خمینی (س) قائل است حکما اتفاق نظر دارند که جسم در ذات خود متصل واحد است و تا بی نهایت قابل قسمت، اما در بساطت و ترکب جسم اختلاف نظر دارند.(۴) از نظر امام همان طور که صورت، علت اتصال جسم است، ماده پذیرای انفصال جسم محسوب می شود و به همین جهت، جسم هم قابلیت پیوستگی و اتصال دارد و هم قابلیت انفصال؛ لذا جسم مجرد اتصال نیست؛ بلکه جسم انفصال پذیر است.(۵) امام خمینی (س) جسم را مرکب از ماده و صورت می داند و خاطرنشان می کند که هیولی قوه ای است که مبدأ صور نوعیه است و تبدیلات صورت نوعیه را مراحل ترقیات آن می داند.(۶) از این رو امام خمینی (س) جسم را جوهری ممتد می داند که پذیرای ابعاد سه گانه است.(۷)

(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۲۰-۴۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ جسمیت و هیولائیت

(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۶۵-۴۶۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ اسطقس

(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۳۵۹-۳۵۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ قیومیت دیگری

(۴) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۴۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ الی غیر النهایة

(۵) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۵۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ دو حال انفصال

(۶) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۵۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ تبدلات؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۴، ص۸۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.

(۷) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۱۹۱؛ ج۲، ص۴۲۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ قابلة للابعاد؛ خطوط ثلاثه

. انتهای پیام /*